تحلیل فیلم یک زندگی پنهان ترنس مالیک

نویسنده: احسان عزیزی

🔘صحبت کردن درباره‌ی برخی از آثار سینمایی به قدری دشوار است که آدم نمی‌داند درباره‌شان از چه بگوید و چگونه بگوید. «یک زندگی پنهان» ساخته‌ی «ترنس مالیک » از آن دست فیلم‌هاییست که ابداً به راحتی نمی‌توان درباره‌ی آن گفت و نوشت. نمی‌توان به سادگی گفت که مالیک چه چیز را به تصوی کشیده است، این اثر مهم‌ترین پرسش‌ها و چالش‌های زندگی سیاسی و اجتماعی انسان در تمام ادوار تاریخ است. اثری بی‌بدیل در قاب متحرک دوربین مالیک که مفاهیمی چون آزادی، مقاومت، اسبتداد، خدا، انتخاب، اراده، ایمان، زندگی، مرگ، زندان، اعدام و ... را به شکلی شاعرانه در ذهن مخاطب به چالش می‌کشد.

🔘شخصیت محوری داستان که به هیچ قیمتی حاضر نیست با آنچه که «درست نمی‌داند» مصالحه کند. سازشی در کار نیست، حتی به قیمت مرگ. این رهایی و آزادگی در ناب‌ترین شکل ممکن است. تجلی ایمان و اخلاص، مفاهیمی که در جهان مدرن به کثافت کشیده شده‌آند. چیزی که در داستان فیلم و زندگی حقیقی ما آدم‌های میان‌مایه نیز کمتر کسی شهامت و اراده و فهم‌اش را دارد.

🔘فرانز، شخصیت اصلی نه قهرمانی‌ست که می‌خواهد بشریت را نجات دهد، و نه کسی که آرمان و ایدئولوژی خاصی را دنبال می‌کند. او تنها و تنها می‌خواهد به آنچه درست نمی‌داند «نه» بگوید... این اثر به شکلی حقیقت نظام‌های توتالیتر، فاشیستی، نازیسم و مستبد را به تصویر کشیده است که ماجرا حتی صرفاً نمایش رذالت یک نظام سیاسی نیست. فقط می‌توان گفت این فیلم تصویر نابِ ایمان در سکولارترین و اومانیستی‌ترین وجه ممکن است. تکان‌دهنده‌تر آن‌که این اثر بر اساس یک ماجرای واقعی ساخته شده است.

🔘این اثر شگرفت تصویر بدون اغراق و بی‌کم و کاست «مقاومت» و «فردیت» است. مقاومت و نبرد با آنچه وجدان بیدار و آگاه بشر به مثابه‌ی «شر» تشخیص داده است؛ مقاومتی با جنگ، توتالیتاریسم، فاشیسم و نازیسمی که نماد ساختار نظام‌های سیاسی‌ است،‌ اما نه جنبش و گروه و جمعیتی در کار است و نه بیانیه و حزبی. «فرانز» تنهای تنها نه حتی در پی سرنگونی با این نظام سیاسی، که در پی احترام به فردیت و موجودیت و وجدان خویش است. او پیش‌ و بیش از هرچیز برای خودِ «زندگی» مقاومت می‌کند، برای حفظ شأن و شخصیت خود. امری که اکثریت مردم جوامع نه تنها به آن پایبند نیستند بلکه حتی چنین حقی برای خود متصور نیستند. فرانز در زمانی که همه باید به پیشوا و تمامیت‌خواهی‌اش قسم می‌خوردند، قسم نخورد.

📎خلاصه‌‌‌‌‌فیلم
فرانز یگشتاتر اتریشی، مردی مخالف خدمت سربازی است و از جنگیدن برای نازی‌ها در جنگ جهانی دوم امتناع می‌کند.